Birleşik Krallık Yapay Zeka Sektörü

Yapay zeka, teknoloji dünyasında hızla evrimleşen bir alan olarak önemini gün geçtikçe artırmaktadır. Birleşik Krallık, bu dinamik sektörde önemli bir oyuncu olma yolunda hızla ilerlemektedir. Yapay zeka, veri analizi, makine öğrenimi ve otonom sistemler gibi alanlardaki inovasyonlarıyla Birleşik Krallık, teknolojik dönüşümde lider bir konumda bulunmaktadır. Ülkede faaliyet gösteren birçok start-up, büyük teknoloji firmalarının yanı sıra araştırma kurumları, yapay zeka ekosistemini güçlendirmektedir. Bu yazı, Birleşik Krallık yapay zeka sektörünün mevcut durumunu ve gelecekteki potansiyelini inceleyerek, ülkenin bu hızla değişen ve büyüyen sektördeki rolünü anlamaya yönelik bir bakış sunacaktır.

A.    GENEL BAKIŞ

İş dünyasının geleceğini şekillendiren yapay zeka Birleşik Krallık firmalarının daha verimli ve rekabetçi hale gelmeleri için önemli fırsatlar sunmaktadır. Birleşik Krallık'taki kuruluşların yaklaşık altıda biri halihazırda yapay zekadan faydalanmaktadır. Bu da toplamda yaklaşık 432.000 kuruluşa denk gelmektedir. Büyük şirketlerin %68'i, orta ölçekli şirketlerin %33'ü ve küçük şirketlerin %15'i en az bir yapay zeka teknolojisine sahiptir. ABD Uluslararası Ticaret İdaresi'ne göre Birleşik Krallık yapay zeka pazarının değeri 16,9 milyar £'dan fazladır ve 2035 yılına kadar 803,7 milyar £'a ulaşması beklenmektedir. Resmi verilere göre Birleşik Krallık'ta en yaygın olarak kullanılan yapay zeka çözümleri ise şunlardır: veri yönetimi ve analizi (%9), doğal dil işleme ve oluşturma (%8), makine öğrenimi (%7), yapay zeka donanımı (%5) ve bilgisayarlı görme, görüntü işleme ve oluşturma (%5).

Kaynak: Glass.ai, Perspective Economics

Companies House, Bureau van Dijk, Beauhurst ve Lightcast gibi çok sayıda açık ve özel kaynaktan alınan şirket verilerinin birleşimine dayanarak, şu anda Birleşik Krallık'ta yapay zeka alanında doğrudan faaliyet gösteren 3.170 aktif şirketin bulunduğunu tahmin edilmektedir. Bu rakam, doğrudan yapay zeka sektörünün katma değerine odaklanmakta ve yapay zeka kullanan diğer sektörleri içermemektedir. Bu şirketlerin %96’sı KOBİ iken, KOBİ’lerin de %60’ı mikro işletmelerden oluşmaktadır.

Birleşik Krallık'ın yapay zeka ekosisteminin önemli bir gücü olarak önemli sayıda büyük teknoloji firmasının var olduğuna işaret etmektedir; bunun en azından kısmen Birleşik Krallık'ın yüksek kaliteli bilimsel araştırma ve inovasyon konusundaki itibarından kaynaklandığı düşünülüyor. Bu iddia, yapay zeka sektöründeki şirketlerin büyüklüğünün Birleşik Krallık'taki daha geniş iş nüfusuyla karşılaştırılmasıyla destekleniyor. Aşağıdaki tablo, yapay zeka sektörünün Birleşik Krallık'taki genel iş nüfusuna kıyasla büyük, orta ve küçük işletmelerin daha yoğun olduğunu göstermektedir.

Kaynak: ONS, Glass.ai

B.    SEKTÖREL DAĞILIM

Yapay zeka teknolojisini kullanan işletmelere yönelik “Department for Digital, Culture, Media, and Sport” tarafından yapılan bir ankete göre yapay zekanın en yüksek paya sahip olduğu sektörler “Hukuk” ve “BT & Telekom” olmuştur; her iki sektör de yaklaşık %30'luk bir kullanım oranına sahiptir. Hukuk sektöründe yapay zekanın kullanım alanı, sözleşmelerin ve hukuki araştırmaların incelenmesinden dava sonuçlarına ilişkin tahmin oluşturmaya kadar uzanmaktadır. Kullanım oranı açısından bir sonraki en yüksek sektörler finans ve muhasebenin yanı sıra medya, pazarlama ve satış endüstrisidir. Yapay zeka pazarlama alanında mesajları her müşteriye göre uyarlamak amacıyla verileri ve müşteri profillerini işlemek için kullanılmaktadır. Yapay zeka teknolojileri en az perakende ve sağlık hizmetlerinde kullanılmaktadır; işletmelerin yaklaşık %12'si en az bir yapay zeka teknolojisini benimsemiştir.

Yine aynı çalışmaya göre, en yüksek kullanım oranına sahip dört sektör (hukuk, BT ve telekomünikasyon, finans ve muhasebe ile medya, reklam ve satış endüstrisi), aynı zamanda gelecekte en az bir yapay zeka çözümünü kullanacak yapay zeka dışı kullanıcılar arasında da en yüksek oranda görülüyor. Anket yanıtlarına göre yakın ve orta vadede yapay zekanın benimsenme oranlarında önemli artışlar görebilecek diğer sektörler arasında ulaşım, dağıtım ve eğitim yer alıyor. Taşımacılık ve dağıtım şirketlerinin yaklaşık beşte biri halihazırda yapay zekayı belirli bir kapasitede kullanıyor; mevcut yapay zekayı benimsemeyenlerin %16,5'i ise gelecekte bunu yapmayı planlıyor, bu da 14.500 işletmeye denk geliyor. Eğitim sektörü için, 2020'deki benimseme oranı %17'dir (veya 5.500 firma), ayrıca 4.500 firma (veya mevcut benimsemeyen şirketlerin %17'si) bunu yapmayı planlamaktadır.

Kaynak: YouGov anketinin Capital Economics analizi.

Sektörlerin büyüklüğü dikkate alındığında, BT ve telekomünikasyon ile konaklama ve eğlence sektörleri sırasıyla 66.500 ve 52.500 firma ile en fazla yapay zeka kullanan alanlardır. En yüksek benimseme oranına sahip olan hukuk sektöründe şu anda yapay zeka kullanan yaklaşık 18.000 firma bulunuyor. Bunun tersine, şu anda herhangi bir yapay zeka kullanmayan en fazla firma 380.000 ile konaklama ve eğlence sektöründe yer almaktadır. Bunu sırasıyla 288.000 ve 210.000 ile inşaat ve perakende sektörleri takip etmekteler. Bu sektörlerde yapay zekayı benimseyen firmaların sayısını artma potansiyeli diğer alanlara çok daha yüksektir.

Birleşik Krallık'taki işletmelerin yüzde ikisi şu anda en az bir yapay zeka teknolojisine pilot uygulama yapıyor. BT ve telekomünikasyon, 16.000'den fazla firma (sektörünün %7.3’ü) ile yapay zeka pilot uygulaması açısından lider sektördür.

Sağlık hizmetleri sektörü, yapay zekayı benimseyenlerin oranının en düşük olduğu sektör olmasına rağmen, halihazırda en az bir yapay zeka teknolojisine pilot uygulama yapan şirketler arasında ikinci en yüksek paya sahiptir; Şu anda sektördeki işletmelerin %5’i bunu yapmaktadır. Bu sonucun, hastane kapasitesinin optimize edilmesi gibi salgının yarattığı zorluklarla mücadele etmek için yapay zeka çözümleri geliştirildiğinden sektörde yapay zekanın benimsenmesinin yayılmasını hızlandıran COVID-19 salgınından kaynaklandığı düşünülmektedir.

C.    BÖLGESEL DAĞILIM

Yapay zeka şirketlerin Birleşik Krallık’taki bölgesel dağılımlarını anlamak, önemli kümelerin ve bu kümelerin özelliklerinin belirlenmesine yardımcı olurken, bölgesel desteklere yönelik strateji geliştirilmesini de sağlayacaktır. Yapay zeka firmalarının yaklaşık yüzde elli beşi Londra'da bulunmaktadır. Yüzde 20'lik bir kısım ülkenin Güneydoğu ve Doğu'sunda yer alırken, sektörün yaklaşık dörtte biri diğer bölgelere dağılmış durumdadır. Güney Doğu, Kuzey Batı ve İskoçya'nın her biri ise sektörün %5'ini oluşturmaktadır.

İşletmelerin Bölgesel Dağılımı

Kaynak: Glass.ai

“The Golden Triangle” olarak da adlandırılan Londra, Güneydoğu ve Doğu İngiltere, kayıtlı AI ofis adreslerinin %75'ini ve ayrıca ticari adreslerin %74'ünü içermektedir. Kayıtlı adresi bu bölgelerin dışında olan yapay zeka şirketlerinin üçte birinden biraz azı hâlâ bu bölgelerde ticari varlığa sahiplerdir.

Yapay zeka şirketlerinin İngiltere'nin güneyinde ve doğusunda yoğunlaşması, önde gelen Birleşik Krallık yapay zeka firmalarının bu bölgede yer alması, Venture Capital ve Özel Sermaye finansmanının Londra’da daha erişilebilir olmasından kaynaklanmaktadır.

Londra, Güneydoğu ve Doğu İngiltere, tüm finansal hizmet odaklı yapay zeka şirketlerinin neredeyse %90'ını ve daha geniş profesyonel hizmet faaliyetlerine odaklanan şirketlerin ise %80'ini oluşturmaktadır. Diğer bölgelerde ise yapay zeka odaklı “bilgisayar yazılımı” ve “bilgi teknolojisi” şirketleri daha yüksek paya sahiptir (sırasıyla %23 ve %26); “biyoteknoloji, yaşam bilimleri ve ilaç”; ve “Ar-Ge ve bilimsel şirketler”in %27'sinin faaliyeti yine Londra, Güney Doğu ve Doğu İngiltere dışındadır. Otomotiv, endüstriyel otomasyon ve makinelerde yapay zeka faaliyetleri %44 ile “The Golden Triangle” dışındadır. Bunda otomotiv ve sanayi sektörünün Birmingham ve civarında yer almasının etkisi bulunmaktadır. Enerji, kamu hizmetleri ve yenilenebilir kaynaklar (%39); sağlık, refah ve tıbbi uygulamalar (%30) ve tarım teknolojisi (%46) de yine yapay zeka alanında bu bölge dışında göreceli olarak yoğunlaşan alanlardandır.

D.    EKONOMİ VE İSTİHDAM

Geçtiğimiz yıl Birleşik Krallık'taki yapay zeka şirketlerinin elde ettiği yıllık gelirin 10,6 milyar £ olduğu tahmin ediliyor. Bu tahmin sadece yapay zeka faaliyetlerinden elde edilen gelir ilgilidir. Birleşik Krallık'taki tüm AI gelirlerinin yüzde yetmiş biri (7,6 milyar £) büyük firmalar tarafından elde ediliyor; bu da, genel nüfusun sadece %4'ünü oluşturdukları göz önüne alındığında bu firmaların önemini vurguluyor. Buna Microsoft, Google ve IBM gibi çok büyük, tanınmış teknoloji şirketlerinin DeepMind ve Quadrature gibi bazı daha büyük özel yapay zeka şirketleri de dahildir.

Küçük ve orta ölçekli şirketler, Birleşik Krallık'taki yapay zeka gelirlerinin dörtte birinden biraz fazlasını oluşturuyor (2,8 milyar £, toplam %26, yaklaşık 1,4 milyar £ ve her biri için %13) ve mikro yapay zeka şirketleri, yapay zeka gelirlerinin yaklaşık %2'sini oluşturuyor (£ 230m).

Yapay zeka alanında faaliyet gösteren 3.170 şirkette 50.040 tam zamanlı çalışan istihdam edilmektedir. Yapay zekayla ilgili rollerin yaklaşık %70'i ağırlıklı olarak yapay zeka ürünleri sağlamaya odaklanan firmalarda yer alırken, %18’i hizmet ve %12’si altyapı sağlayan firmalarda çalışmaktadır. Çalışan başı firma gelirinde ise hizmet £263,470 ile ilk sırada yer alırken, ürün sağlayıcılar £203,300, altyapı ise £190,135’dir. Diğer taraftan, iş ilanlarında yapay zeka ile ilgili bilgi içeren benzer pozisyonlar içermeyenlere göre %20 daha fazla maaş teklif etmektedir. Örneğin, AI ile bilgi içeren pazarlama uzmanı ilanı içermeyene göre yıllık £14,800 daha fazla ücret önermektedir.

İş İlanı Ücret Karşılaştırması

Source: Lightcast Job Posting Analysis

Birleşik Krallık'ın ana bölgelerinden Büyük Londra, başkentteki tüm iş ilanlarının %2,2'sinde yapay zeka becerileri pazarının lideri olurken, onu Kuzey İrlanda (%1,0) ve Güney Doğu (%0,9) takip ediyor. Londra, Birleşik Krallık'taki yapay zeka girişimleri için birincil merkez olarak hizmet veriyor ve UCL, Kings ve Imperial College'daki önde gelen makine öğrenimi araştırma gruplarının yanı sıra DeepMind, Adbrain ve BenevolentAI dahil olmak üzere ülkedeki en iyi 50 yapay zeka şirketinin yaklaşık %80'ine ev sahipliği yapıyor.

Mevcut hükümet, Birleşik Krallık'taki şu anki işlerin yapay zeka uygulamaları ile yaklaşık %7'sinin önümüzdeki beş yıl içinde ortadan kalkacağını, bunun 10 yıl sonra yaklaşık %18'e, 20 yıl sonra ise yaklaşık %30'a çıkacağını tahmin ediyor; bu da yaklaşık 2,2 milyon işe eşdeğerdir. Birleşik Krallık hükümeti, 2021 küresel Yapay zekâ Hazırlık Endeksi'nde üçüncü, Avrupa'da ise birinci sırada yer aldı. Hükümet, 2014 yılından bu yana Yapay zeka alanındaki çeşitli girişimlere 2,3 milyar £'dan fazla tahsis etmiştir. 2023 bütçesinde Birleşik Krallık hükümeti yapay zeka araştırmalarına neredeyse 1 milyar £ tutarında hükümet fonu ayırmıştır. Ayrıca hükümet, ülkenin kendi 'BritGPT'sini oluşturmasını da içeren yapay zeka stratejisinin bir parçası olarak son teknolojiye sahip bir süper bilgisayara 900 milyon £ yatırım yapmayı planlıyor.

Diğer taraftan, Forbes Advisor araştırması, İngilizlerin %59'unun yapay zekanın kullanımı konusunda endişeleri olduğunu ortaya çıkardı. Temel endişeler yapay zekaya bağımlılık, işten çıkarmalar, veri güvenliği olarak belirtilmiştir.

Kaynakça:

Andrew, E. & A. Heimann, (2022) AI Activity in UK Businesses, Capital Economics.

AI for Innovation (2024), The Global City. City of London

Artificial Intelligence Sector Study Research Report for the Department for Science, Innovation & Technology (2023), Perspective Economics.

Slane, R. Demand for AI Skills Triples in the UK Labour Market (2023). Lightcast.

Hooson, M. UK Artificial Intelligence (AI) Statistics And Trends In 2024, (2024). Forbes Advisor