Birleşik Krallık Genel Görünüm - Ekim 2024

Birleşik Krallık ekonomisi, 2024 yılında geniş kapsamlı mali ve ekonomik politikalarla şekillenirken, hükümetin stratejileri ve bütçe kararları geniş kitleler üzerinde önemli etkiler yaratmaktadır. İşçi Partisi Hükümeti’nin bütçe politikaları, ekonomiyi geçici olarak canlandırmayı hedeflerken, Office for Budget Responsibility (OBR) tarafından yapılan tahminler bu politikaların uzun vadeli sürdürülebilirliği konusundaki endişeleri artırmaktadır. OBR, büyümenin 2025’te %2’ye ulaşmasının ardından %1.5’e gerileyerek yavaşlayacağını öngörmekte ve kamu harcamalarının yalnızca kısa vadede ekonomik büyümeyi destekleyebileceğini belirtmektedir. Bu projeksiyonlar, hükümetin kamu hizmetlerine yönelik planlanan devasa harcamaların kalıcı bir ekonomik etki yaratıp yaratmayacağı konusunda soru işaretleri doğuruyor. Özellikle, vergi gelirlerinde yaşanması öngörülen 41 milyar sterlinlik artışla finanse edilecek bu harcamaların, uzun vadede kalıcı bir büyüme sağlamayabileceği ifade edilmektedir.

Yeni bütçe politikaları aynı zamanda enflasyon üzerinde de etkili olacak. Yüksek kamu harcamalarının, enflasyonu yükseltebileceği ve İngiltere Merkez Bankası’nın faiz indirim planlarını zorlaştırabileceği öngörülmektedir. Hazine Bakanı Rachel Reeves, kamu hizmetlerini iyileştirmeye yönelik büyük yatırımlar yapılacağını vurgularken, OBR bu harcamaların enflasyonu yarım puan artırabileceğini ve ekonomik büyümeyi yalnızca geçici olarak destekleyeceğini belirtmiştir. Tahvil getirilerindeki artış, yatırımcıların faiz indirim beklentilerini yeniden değerlendirmesine yol açmış, bu da hükümetin bütçesinin piyasa üzerindeki etkisinin büyüklüğünü gözler önüne sermektedir. BoE’nin faiz oranını indirme olasılığı %95’ten %80’e düşmüş, bu da para politikasının zorluğuna işaret etmektedir.

Diğer taraftan hükümet, Nisan ayında asgari ücretlerde %6.7’lik artış yaparak milyonlarca çalışanın gelirini iyileştirmeyi planlıyor. Bu değişiklik, ekonomik baskıların arttığı bir dönemde işçi kesimine destek sağlamayı amaçlarken, refahı artırma hedefinin bir yansıması olarak görülüyor. Ancak bu hamle, işletmeler tarafından yükselen işçilik maliyetlerinin istihdamı olumsuz etkileyebileceği endişeleriyle karşılanıyor. Bu hamle uzmanlarca hükümetin iş gücü piyasasında daha adil bir yapı oluşturma çabasının bir parçası olarak yorumlanıyor.

Ekim ayında açıklanan verilere göre Birleşik Krallık ekonomisi ağustos ayına kadar olan üç aylık dönemde %0.2 büyüme kaydetti. Hizmet ve inşaat sektörleri büyümeye katkı sağlarken, üretim sektöründe durağan kaldı. Hizmetlerde mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler en büyük pozitif katkıyı yaparken, insan sağlığı ve sosyal çalışma faaliyetleri negatif etki yarattı. İnşaat sektöründeki büyüme ise yeni işlerdeki artışla desteklendi. Enflasyon, Eylül ayında %1.7’ye düşerken, ulaştırma harcamalarındaki azalma bu düşüşü etkiledi. Ancak, gıda fiyatlarındaki artış enflasyonu yukarı çeken bir unsur olmaya devam ediyor. OBR, yüksek kamu harcamalarının TÜFE’yi artırabileceği ve BoE’nin faiz indirim planlarını zorlaştırabileceği uyarısında bulundu.

Uluslararası ticaret verileri, ithalatın AB dışı ülkelerden artarken, AB’den düşüş gösterdiğini ortaya koyuyor; ihracat ise %10.2 artarak hem AB’ye hem de AB dışına yükseldi. İşgücü piyasasında, Haziran-Ağustos döneminde ücret artışı %4.9 oldu ve işsizlik oranı %4.0’a geriledi. Ancak, açık iş pozisyonları düşüş gösteriyor. Konut piyasasında, Ağustos ve Eylül aylarında fiyatlar %0.3 oranında artış gösterdi. Mortgage ödenebilirliği iyileşirken, Kuzey İrlanda en güçlü fiyat artışını kaydetti. Londra’da ise konut fiyatları artmasına rağmen, geçmişte ulaştığı zirve seviyelerinin altında kaldı.

Birleşik Krallık Ekim 2024 genel görünüm bilgi notumuzda ülkenin son açıklanan veriler doğrultusunda ekonomik performansı incelenmiştir.

       i.          Ekonomik Büyüme

Ulusal İstatistik Ofisi (ONS) tarafından açıklanan rakamlara göre, reel gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) ağustos ayına kadar olan üç ayda, bir önceki çeyreğe göre (Mart-Mayıs) %0.2 oranında büyüdüğü tahmin ediliyor. Bu dönemde %0.1’lik büyümeyle hizmet ve inşaat sektörü ana katkıyı sağlarken, üretim sektöründe büyüme gerçekleşmemiştir. GSYH’nin Ağustos 2024’e kadar olan üç ayda ise Ağustos 2023’e kadar olan üç aya kıyasla %0.8, Ağustos 2024’te ise geçen yılın aynı ayına göre %1.0 oranında arttığı tahmin ediliyor.

• Birleşik Krallık Büyüme Oranları Ağustos 2023 – Ağustos 2024

Kaynak: ONS

Aylık reel GSYH ise ağustos ayında son iki aydaki durgunluktan sonra %0.2 büyüme kaydetmiştir. Bu büyümeye; üretim sektörü %0.5, inşaat %0.4 ve hizmet sektörü %0.1’lik katkı sağlamıştır. Son 3 aylık dönemde, hizmetlerdeki 14 alt sektörün 7’sinde büyüme gerçekleşmiştir. Bu dönemde hizmet çıktısındaki artışa en büyük olumlu katkıyı mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler sağladı ve %0.8 büyüdü. Bir sonraki en büyük katkı, artışın %0.9 olduğu bilgi ve iletişimden geldi. En büyük negatif katkı ise %1.1 düşen insan sağlığı ve sosyal çalışma faaliyetleri oldu.

Ağustos ayında hizmetler sektöründeki büyümeye en büyük katkı, %1.6 artış ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler alt sektöründen geldi. Temmuz ayında yaşanan %1.5’lik düşüşün ardından ağustos ayında bu bölümdeki sekiz sektörden altısında büyüme yaşanmıştır. Bu alanda, muhasebe ve denetim faaliyetlerinde %4.3, vergi danışmanlığında %1.7, hukuk faaliyetlerinde %2.8 ve bilimsel araştırma ve geliştirmedeki %2.8’lik artış kaydedilmiştir. Ağustos ayında, alt sektör düzeyinde en büyük bir sonraki pozitif katkı, diğer hizmet faaliyetlerinde kaydedilen %2.5’lik büyüme olmuştur. Bu kapsamda, diğer kişisel hizmet faaliyetleri sektörü, art arda gelen üç aylık düşüşün ardından %4.1 oranında artış göstermiştir.

Hizmet sektöründeki genel çıktı ağustos ayında artış göstermiş olmasına rağmen, yedi alt sektörden negatif katkılar gözlemlenmiştir. Bunlar arasında, sanat, eğlence ve rekreasyon sektöründe %2.5, idari ve destek hizmeti faaliyetlerinde %0.5, ulaştırma ve depolama sektöründe %0.8 ve toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımında %0.3 oranında düşüşler yer almaktadır. Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımındaki %0.3’lük aylık düşüş, motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç toptan ticarette %1.6 ve toptan ve perakende ticaret ile motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımında %1.2 oranındaki gerilemelerden kaynaklanmış; motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç perakende ticaretteki %1.0’lık artış ise bu düşüşleri kısmen dengelemiştir.

Ağustos ayına kadar olan üç aylık dönemde bir önceki döneme göre üretim miktarında bir büyüme gözlemlenmemiştir. İmalatta %0.5 ve su temini, kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetlerinde %0.3’lük artışlar, madencilik ve taş ocakçılığındaki %1.7 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme teminindeki %1.9’luk düşüşlerle dengelenmiştir.

Ağustos ayında ise üretimin temmuz ayındaki %0.7’lik düşüşün ardından %0.5 arttığı tahmin edilmektedir. Üretimin dört ana sektöründen üçü ağustos ayında büyüme kaydetmiş, en büyük katkı %1.1 artışla imalat sektöründen gelmiştir. 13 imalat alt sektöründen 9’u büyüme yaşanmış, en büyük pozitif katkı, %3.6 artışla motorlu kara taşıtları, römorklar ve yarı römorklar imalatının yönlendirdiği %2.1’lik taşıt ekipmanları imalatından gelmiştir. Temel metaller ve metal ürünleri imalatı da %2.3 artışla pozitif katkıda bulunmuştur.

Üretimin diğer ana sektörlerinden su temini, kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri %1.5; elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme temini ise %1.2 artışla katkı sağlamıştır. Bu artışlar, madencilik ve taş ocakçılığındaki %4.0’lık düşüşle kısmen dengelenmiştir.

Ağustos ayına kadar ki 3 ayda inşaat sektörü çıktısının bir önceki 3 aya göre %1.0 yükseldiği tahmin ediliyor. Bu dönemde yeni işler %1.7 oranında artış gösterirken, onarım ve bakım faaliyetlerinde bir büyüme kaydedilmemiştir. Yeni işler içerisinde en büyük katkı, %2.7 oranında artış kaydeden altyapı projelerinden gelmiştir. Onarım ve bakım faaliyetleri içinde ise en büyük katkı, %5.6 oranında artan konut dışı onarım ve bakımdan sağlanmıştır.

Ağustos ayında aylık inşaat çıktısının, temmuz ayında kaydedilen %0.4’lük düşüşün ardından %0.4 oranında arttığı tahmin edilmektedir. Ağustos ayında aylık çıktıda gözlemlenen bu artış, %1.6’lık büyüme kaydeden yeni işlerden kaynaklanırken, onarım ve bakım faaliyetleri %1.0 oranında düşüş göstermiştir.

Resmi ekonomik tahminler, İşçi Partisi Hükümeti’nin bütçe politikalarının ekonomiyi yalnızca geçici olarak canlandıracağını öne sürüyor. Office for Budget Responsibility (OBR), büyümenin 2025’te %2’ye ulaşacağını, ancak sonrasında %1.5’e gerileyerek ilerleyen yıllarda yavaşlayacağını belirtmektedir. Bu yavaşlama, hükümetin yatırım ve büyüme vaatlerinin sürdürülebilirliği konusundaki endişeleri artırmaktadır. Hükümet, bütçenin ekonomiyi canlandırıp halkın refahını artıracağı iddiasında olsa da OBR bunun yalnızca kısa vadede enflasyonu ve faiz oranlarını yükseltebileceğini öngörüyor.

Bütçe politikaları kapsamında, 41 milyar sterlinlik vergi gelir artışıyla finanse edilecek kamu hizmetlerine yönelik harcamalarda artış planlanmaktadır. Ancak bu tedbirlerin uzun vadede ekonomik büyümeye kalıcı bir katkı sağlamayabileceği belirtiliyor. OBR, özellikle altyapı yatırımları ve planlama reformlarının ekonomiyi “sürdürülebilir” bir şekilde destekleyebileceğini ifade etse de bu etkilerin 2032’den önce ortaya çıkması beklenmiyor. OBR mart ayında açıkladığı %8.5’luk oranı revize ederek 2028’e kadar toplam ekonomik büyümenin %8.2 olacağını öngörüyor.

Ekonomik büyümenin seyri, hükümetin mali hareket alanını önemli ölçüde etkileyecek. Güçlü büyüme, vergi gelirlerini artırarak kamu harcamalarına ve borç faiz ödemelerine daha fazla kaynak ayırabilme imkânı sağlayabilir. Ancak zayıf büyüme, hükümeti zor kararlarla karşı karşıya bırakabilir. Hazine Bakanı Rachel Reeves, kısa vadeli yaklaşımlardan uzaklaşarak daha sürdürülebilir bir ekonomik büyüme hedeflediğini açıklasa da küresel ekonomik belirsizlikler ve öngörülemeyen riskler, bu projeksiyonların güvenilirliğini zayıflatmaktadır.

Ekonominin beklenenden daha yavaş büyümesi, gelecekteki kamu harcamalarını ve vergi politikalarını belirleyecek. OBR’nin değerlendirmesi, ekonomik büyümenin önümüzdeki yıllarda dalgalı olacağına ve hükümetin yatırım stratejisinin etkilerinin ancak uzun vadede görülebileceğine işaret ediyor.

     ii.          Enflasyon

Birleşik Krallık’ta Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), Eylül ayı itibarıyla yıllık bazda %1.7 oranında artış gösterdi; bu oran, ağustos ayında kaydedilen %2.2’lik artışın ve Ekim 2022’deki %11.1’lik zirvenin oldukça altında kaldı. TÜFE yıllık oranlarındaki aylık değişime en büyük aşağı yönlü katkı ulaştırma harcamalarından gelirken, bu kategoride en büyük negatif katkı uçak bilet ücretleri (%5.0) ve motor yakıtlarından (%10.4) geldi; en büyük dengeleyici yukarı yönlü katkı ise gıda ve alkolsüz içeceklerden geldi.

Kategorilere göre değerlendirildiğinde, konut ve hane halkı hizmetleri en belirgin düşüşü göstermekte; bu alanda yıllık enflasyon oranı %1.6’dan %1.7’ye gerileyerek enerji ve kira maliyetlerindeki azalmaları yansıtmaktadır. Sağlık sektörü, hizmetler ve ilaç maliyetlerindeki artışların etkisiyle %5.2 oranında yüksek enflasyonunu sürdürmektedir. Eğitim sektöründeki %4.4 oranı ise süregelen sektörel maliyet baskılarını işaret etmektedir. Ayrıca, gıda ve alkolsüz içecekler kategorisinde %0.4’lük aylık artış, gıda fiyatlarının hâlâ önemli bir enflasyon kaynağı olduğunu göstermektedir.

Genel bir değerlendirme yapıldığında, hizmet sektörü %4.9 oranındaki enflasyonla güçlü kalırken, mal sektöründe %1.4 oranındaki düşüş, fiyat artışlarının daha çok hizmet sektörüne odaklandığını göstermektedir. Bu veriler, sektörel bazda enflasyon dinamiklerinin farklı maliyet unsurları ve ekonomik baskılarla şekillendiğini ortaya koymaktadır.

• Birleşik Krallık Tüketici Fiyatları

Kaynak: ONS

Çekirdek TÜFE ise ağustos ayındaki %3,6 seviyeden azalarak %3,2 olarak gerçekleşti. TÜFE tüm mal endeksi, eylül ayına kadar olan son 12 ayda %1.2 düştü, ağustos ayında bu oran %0.9’du. Tüm hizmetler endeksi ise bu dönemde %4,9 oranında artış gösterdi.

İngiliz Hükümetinin yeni bütçe politikaları, yüksek kamu harcamalarının önümüzdeki dönemde enflasyonu artırması öngörüsü nedeniyle İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) faiz indirim planlarını zorlaştıracaktır. Hazine Bakanı Rachel Reeves, kırk yılın en büyük vergi artışlarını içeren bütçesini açıklarken, kamu hizmetlerini iyileştirmek için büyük yatırımlar yapılacağını vurguladı. OBR, bu harcamaların ekonomik büyümeyi geçici olarak destekleyeceğini ancak TÜFE’yi yarım puan artıracağını öngörüyor. Bu durum, faiz oranlarında hızlı indirim beklentilerini zayıflatıyor.

OBR, 2025 için enflasyon beklentisini %1.5’ten %2.6’ya yükseltirken, iki yıllık devlet tahvili getirileri %4,42’ye, on yıllık tahvil getirileri ise %4,44’e yükselmiştir. (Geçen hafta bütçesinde ise 10 yıllık tahvil getirisi %4.53 olarak açıklanmıştır.) Bu gelişmeler, yatırımcıların faiz indirim beklentilerini yeniden gözden geçirmesine neden olmuştur. BoE’nin, 7 Kasım’da faiz oranını çeyrek puan indirmesi olasılığı %95’ten %80’e gerilemiştir; bu, bütçenin piyasa üzerindeki etkisinin ne denli büyük olduğunu göstermektedir.

   iii.          Uluslararası Ticaret

Birleşik Krallık’ta ağustos ayında dış ticarette bir önceki daralmanın ardından yeniden artış gerçekleşmiştir. Cari fiyatlarla toplam mal ithalatı temmuz ayında 47.6 milyar £ olurken, bir önceki aya göre 0.1 milyar £ (%0.2) düşüş gerçekleşti. AB dışı ülkelerden yapılan ithalat 0.3 milyar £ (%1.6) artmıştır, AB’den yapılan ithalat 0.4 milyar £ (%1.7) düşüş gösterdi. AB’den yapılan ithalattaki düşüşün temel nedeni makine ve ulaşım ekipmanı ithalatındaki 0.4 milyar £’lik ve yakıt ithalatında 0.3 milyar £’lik azalış oldu. Bu düşüşler kısmen gıda ve canlı hayvan ithalatında 0.2 milyar £’lik artışla telafi edilmiştir. AB’den makine ve ulaşım ekipmanı ithalatındaki düşüş, Almanya’dan otomotiv ithalatındaki gerilemeden kaynaklanırken, yakıt ithalatındaki azalma, Belçika’dan rafine petrol ürünlerinin ithalatındaki gerilemeye dayanmaktadır. Öte yandan, gıda ve canlı hayvan ithalatında görülen artış, farklı ülkelerden ve çeşitli emtialardan gelen küçük ölçekli değişimlerin birleşimiyle meydana gelmiştir.

AB dışı ülkelerden ithalat, ağustos ayında 0.3 milyar £ (%1.6) yükselmiştir. Bu artış, başlıca olarak yakıt ithalatındaki 0.5 milyar £ ve makine ile ulaşım ekipmanı alımlarındaki 0.2 milyar £’lik artıştan kaynaklanmaktadır. Ancak, malzeme imalatı ithalatındaki 0.4 milyar £’lik düşüş, bu artışların etkisini kısmen dengelemiştir. Yakıt ithalatındaki artış, Norveç’ten yapılan gaz ve ham petrol alımlarının yükselmesiyle ilişkilendirilirken, makine ve ulaşım ekipmanı ithalatındaki artış, Çin’den gelen elektrikli makine ve telekomünikasyon cihazları ile dayanıklı ekipman alımının artışına bağlanmıştır. Malzeme imalatı ithalatındaki gerileme ise, Çin’den demir dışı metal alımlarının azalmasından kaynaklanmaktadır.

Kaynak: ONS

Diğer taraftan, toplam mal ihracatı ağustos ayında bir önceki aya göre %10.2 artarak 31.7 milyar £ oldu. AB’ye yapılan ihracat 1.4 milyar £, AB dışına yapılan ihracat ise 1.5 milyar £ artış gösterdi. AB’ye yapılan ihracattaki artış makine ve ulaşım ekipmanı ihracatındaki 0.6 milyar £ ve kimyasal ihracatındaki 0.4 milyar £’lik artıştan kaynaklandı. Makine ve ulaşım ekipmanı ihracatındaki artış, Almanya’ya yapılan uçak ihracatındaki yükselişten kaynaklanırken, kimyasal ihracatındaki artış Belçika ve Almanya’ya yapılan ilaç ve eczacılık ürünleri ihracatının artmasından ileri geldi.

AB dışına yapılan ihracattaki artış ise, malzeme imalatı ihracatındaki 0.8 milyar £, makine ve ulaşım ekipmanı ihracatındaki 0.6 milyar £ ve kimyasal ihracattaki 0.3 milyar £’lik yükselişten kaynaklandı. Bu artışlar, yakıt ihracatındaki 0.3 milyar £’lik düşüşle kısmen dengelendi. Malzeme imalatı ihracatındaki artış, Hindistan’a yapılan ihracatın yükselmesiyle gerçekleşirken; makine ve ulaşım ekipmanı ihracatı, Çin’e yapılan mekanik makine ihracatındaki artışla ivme kazandı. Kimyasal ihracattaki yükseliş, Amerika Birleşik Devletleri’ne inorganik kimyasalların gönderiminin artmasıyla sağlanırken, yakıt ihracatındaki düşüş, Güney Kore ve Kanada’ya yapılan ham petrol sevkiyatlarının azalmasından ileri geldi.

Birleşik Krallık’ın 2023 yılındaki genel ticaret verilerine göre, en çok ithal edilen ürünler arasında otomotiv, rafine edilmiş petrol, ham petrol, mekanik güç jeneratörleri ve tıbbi ve eczacılık ürünleri yer alıyor. Bu ithalat kalemlerinde beş yıllık değişimler incelendiğinde, rafine edilmiş petrol ve ham petrol ithalatı %33, mekanik güç jeneratörleri %28, otomobil ithalatı ise %17 oranında artış göstermiştir. Tıbbi ve eczacılık ürünleri yalnızca %3 artış kaydetmiştir. En çok ihraç edilen ürünler arasında ise otomobiller, mekanik güç jeneratörleri, tıbbi ürünler, ham petrol ve belirtilmemiş mallar bulunmakta, özellikle belirtilmemiş malların ihracatında %568 gibi dikkat çekici bir artış görülmektedir. Buna karşın, ham petrol ihracatı %15 gerilemiştir.

Kaynak: ONS

Türkiye ile ticarete bakıldığında, Birleşik Krallık’ın en çok ithal ettiği ürünler arasında diğer yol taşıtları, hazır giyim, çeşitli elektrikli eşyalar (hem ara hem de tüketici malları) ve tekstil kumaşları yer almaktadır. Diğer yol taşıtlarının ithalatı %146 artarken, giysi ithalatı %35 azalmış ve diğer kalemlerde orta derecede artışlar gözlemlenmiştir. En çok ihraç edilen ürünlerde ise mekanik güç jeneratörleri %34, otomotiv ihracatı ise %134 artışla dikkat çekerken, metal cevheri ve hurda ihracatı %30 düşmüştür. Eczacılık ürünleri ihracatında ise %41 artış yaşanmıştır.

    iv.          Ücretler & İşgücü Piyasası

Haziran-Ağustos döneminde ikramiyeler hariç ücretlerde yıllık %4.9 artış yaşandı. Bu oran 2022 yılı Nisan-Haziran dönemindeki %4.7’den sonra en düşük oran oldu. İkramiyeler dahil ücretlerde artış %3.8 olmuştur; bu büyüme oranı, Haziran, Temmuz ve Ağustos 2023’te yapılan sağlık ve kamu çalışanlarına yapılan tek seferlik ikramiyelerden etkilenmiştir. Bu dönemde reel ücretlerde artış ise %1.9 olarak gerçekleşti. Kamu sektörü için yıllık ortalama ücret artışı son 3 aydaki %5.7’lik seviyeden düşerek %5.2’ye geriledi; özel sektör için ise Aralık 2021 – Şubat 2022 dönemindeki %4,6’den sonra en düşük oran ile %4.8 oldu.

Nisan-Haziran döneminde imalat sektöründe %6.0 ile en yüksek ücret artışını yaşanırken, inşaat sektöründe %4.2 ile sektörler arasında en düşük yıllık artış yaşandı. Ücret artış hızında son 1 yıldır yaşanan bu yavaşlama, İngiltere Merkez Bankası’nın ilerleyen dönemde faiz indirimine daha gitme ihtimalini artırıyor. Ücret artış hızı hala enflasyonun üzerinde seyretmektedir. Merkez Bankası enflasyonu en fazla etkileyen değişkenlerden biri olan ücret artışlarındaki gelişmeleri yakından takip ediyor.

• Ortalama Haftalık Ücret Yıllık Büyüme Oranları (Mevsimlikten Arındırılmış)

Kaynak: ONS Aylık Ücret ve Maaş Araştırması

ONS, işsizlik oranının bir önceki döneme göre azalarak haziran ve ağustos ayları arasında %4.0 olarak gerçekleştiğini açıkladı. İşsizlik oranı geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre de düşüş gösterirken, bu dönemde erkeklerde işsizlik oranı %4.1 iken kadınlarda bu oran %3.9 oldu.

İstihdam oranı ise 2012 yılının başından bu yana yaşanan yükselirken, koronavirüs salgınının başlangıcından itibaren düşüş trendine girdi. Covid-19’un etkisinin yavaşlaması ile 2020’nin sonundan bu yana artış yaşansa da 2023 yılının ortasından 2024 yılının başına kadar düşüş eğilimi görülmüştür. Son dönemde ise istihdamda az da olsa hareketlilik yaşanmaktadır. Haziran-Ağustos döneminde istihdam oranı bir önceki %74.8 seviyesinden %75.0’e yükseldi.

16 ila 64 yaşları arasında çalışmayan veya iş aramayanlar olarak tanımlanan “ekonomik açıdan aktif olmayan” olarak değerlendirilen kişilerin oranı %21.8 oldu. Bu oran erkeklerde %18.8, kadınlarda ise %24.7 olarak gerçekleşti. Bu yaklaşık 5 kişiden birinin aktif olarak iş aramadığını gösteriyor. Son çeyrekte ekonomik hareketsizlik ağırlıklı olarak 35-64 yaş grubunda yaşanırken, bu düşüşe çoğunlukla uzun süreli hasta veya emekli oldukları için inaktif olanlar neden oldu.

• Birleşik Krallık işsizlik oranları (Mevsimsellikten arındırılmış)

Kaynak: ONS Aylık Ücret ve Maaş Araştırması

Temmuz-Eylül döneminde açık iş pozisyonlarının sayısında 27. kez üst üste olmak üzere düşüş yaşandı. Birleşik Krallık’ta açık pozisyonlar bu dönemde 34,000 düşüşle 841,000’e geriledi. Açık pozisyon sayısı bir önceki çeyreğe göre %3.8 azalırken, ONS tarafından belirlenen 18 sektörün 15’inde düşüş yaşanmıştır. En fazla düşüş, sırasıyla %18.8 ve %15.5 oranlarıyla madencilik ve taş ocakçılığı ile gayrimenkul faaliyetlerinde gerçekleşmiştir.

Birleşik Krallık Hükümeti, Nisan ayında asgari ücretlerde artış gerçekleşeceğini açıkladı; 21 yaş üstü çalışanlar için saatlik ücretler, resmi olarak Ulusal Geçim Ücreti olarak bilinen oran, %6.7 artışla 11.44 £’dan 12.21 £’a yükselecek. Bu değişiklikle, tam zamanlı çalışanlar için (haftada 37.5 saat) yıllık kazanç 22,368.06 £’dan 23,873.60 £’a çıkacak. Ayrıca, 18-20 yaş arası çalışanlar için saatlik asgari ücret 8.60 £’dan 10 £’a yükseltilirken, bu yaş grubundaki tam zamanlı çalışanlar yıllık 19,552 £ kazanacak. Çıraklar ise en büyük artışı alarak, saatlik ücretleri 6.40 £’dan 7.55 £’a çıkacak ve yıllık kazançları 12,513 £’dan 14,762 £’a ulaşacak.

Hükümet, bu artışın üç milyondan fazla çalışanı olumlu yönde etkileyeceğini belirtti. Öte yandan, işletmeler, yükselen işçilik maliyetlerinin işe alımları azaltma riskini taşıyabileceği konusunda uyardı. Hazine, 21 yaş altı çalışanlar için asgari ücretteki bu tarihi artışın, tüm yetişkinler için tek bir asgari ücret oranı oluşturma yolunda atılmış ilk adım olduğunu ifade etti.

     v.          Konut Piyasası

Birleşik Krallık’ta ortalama konut fiyatları ağustos ayındaki %0.3 oranındaki yükselişini devam ettirerek eylül ayında da yine aynı oranda artış gösterdi. Bu artış yaklaşık olarak 859 £’e tekabül ediyor. Yıllık bazda büyüme oranı %4.7 ile Kasım 2022’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Yıllık büyüme oranının yüksek olması büyük ölçüde bir yıl önceki zayıf fiyatların baz etkisini yansıtıyor. Ortalama konut fiyatları ise 293,399 £’luk değeri ile Haziran 2022’den bu yana en yüksek seviyesine ulaşmıştır.

Yaz aylarından itibaren ve sonbaharın başına kadar piyasa koşulları istikrarlı bir şekilde iyileşme göstermektedir. Güçlü ücret artışı ve son dönemde yaşanan faiz oranlarındaki düşüş sayesinde mortgage ödenebilirliği nispeten kolaylaşmıştır. Bu durum, potansiyel alıcılar arasında güveni artırmış ve son bir yıl içinde onaylanan mortgage sayısının %40’tan fazla artarak Temmuz 2022’den bu yana en yüksek seviyesine ulaşmasına neden olmuştur.

İyileşen mortgage ödenebilirliğinin, beklenen ek faiz indirimleriyle desteklenerek alıcı faaliyetlerini sürdürmesi beklenirken, konut maliyetleri birçok kişi için zorluk olmaya devam etmektedir. Bu nedenle, bu yılın geri kalanında ve gelecek yıl boyunca mülk fiyatlarındaki artışın mütevazı kalması öngörülmektedir.

• Ortalama Konut Fiyatları

Kaynak: Halifax, S&P DJI

İlk defa konut alanların ödediği ortalama tutar, geçtiğimiz yıl %4.2 artarak nakdi olarak 9,409 £’luk bir yükseliş göstermiştir. Bu artışla birlikte, ilk defa konut alanlar için tipik bir konut fiyatı 232,769 £’a ulaşarak mayıs ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Ancak, bu rakam yine de iki yıl önce ödenen ortalama tutardan yaklaşık 1,000 £ daha düşüktür (233,760 £), bu da %0.4’lük bir azalmaya işaret etmektedir.

Kuzey İrlanda, Birleşik Krallık genelinde en güçlü konut fiyat artışını kaydeden bölge olmaya devam etmektedir; Eylül ayında yıllık bazda %9.7’lik bir artış yaşanmış ve ortalama konut fiyatı 203,593 £’a yükselmiştir. Galler’de de konut fiyatları yıllık %4.4’lük güçlü bir artış göstermiş, ortalama fiyat 224,119 £’a çıkmıştır. İskoçya’da ise daha ılımlı bir artış gözlemlenmiş, ortalama fiyatlar geçen yıla kıyasla %2.1 yükselerek 205,718 £ olmuştur. İngiltere’nin Kuzey Batı bölgesi ise %5.1’lik yıllık artışla, ülkenin en güçlü konut fiyat artışını kaydeden bölgesi olmaya devam etmiş ve ortalama fiyat 234,355 £’a ulaşmıştır.

Birleşik Krallık’taki en pahalı konut fiyatlarına sahip olan Londra, yıllık bazda %2.6 artış göstererek ortalama 539.238 £ seviyesine gelmiştir. Ancak, bu rakam hâlâ Ağustos 2022’de kaydedilen 552.592 £’luk zirve fiyatın bir hayli altındadır.