Birleşik Krallık Genel Görünüm - Şubat 2024

Birleşik Krallık ekonomisi, çeşitli önemli alanlarda son dönemde yaşanan gelişmelerle birlikte dikkat çekici bir seyir izlemektedir. Son verilere göre, Birleşik Krallık ekonomisi, imalat sektöründeki genişlemenin etkisiyle büyümeye devam etmekte ve teknik durgunluktan çıkış sinyalleri vermektedir. Ancak, enflasyon oranlarındaki artışlar ve istihdamdaki dalgalanmalar, ekonominin karşılaştığı zorlukları da göstermektedir. Aynı zamanda, konut piyasasındaki fiyat hareketleri de ekonomik görünümü etkileyen önemli bir faktördür. Bu bağlamda, Birleşik Krallık ekonomisinin sağlığı ve istikrarı üzerindeki etkileri değerlendirmek için büyüme, enflasyon, istihdam ve konut piyasalarındaki son gelişmeler bu yazımızda incelenmektedir.

       i.          Ekonomik Büyüme

Birleşik Krallık ekonomisi, imalattaki genişlemenin etkisiyle Ocak ayının ardından Şubat ayında da büyüdü. Ulusal İstatistik Ofisi (ONS), gayri safi yurtiçi hasılanın Şubat ayında geçen aya göre % 0,1 arttığını belirtti. Hizmet üretimi Şubat ayında % 0,1 artarken, imalat % 1,2 arttı. İnşaat üretimi % 1,9 düştü.

Şubat ayı rakamı, Birleşik Krallık ekonomisinin ilk çeyrekte genel olarak büyüme ihtimalini artırıyor; bu durum, art arda iki çeyrek negatif büyümenin ardından 2023'ün sonunda içine düştüğü teknik durgunluğun sona erdiğine işaret ediyor. İlk çeyrekte ekonomik daralma olabilmesi için GSYH'nin Mart ayında aylık bazda yüzde 1 veya daha fazla düşmesi gerekecek, bu durumun da gerçekleşmesi öngörülmediği için Birleşik Krallık’ta ekonomik durgunluk 3 çeyrek dönemin ardından sona eriyor.

Reel GSYH rakamlarına göre Birleşik Krallık ekonomisi Şubat ayında % 0,1 büyüme gerçekleştirdi. Büyüme trendine giren ekonomi, bu yıl beklenen genel seçimlere girerken ekonomiyi büyütme sözü veren İngiltere Başbakanı Rishi Sunak için bir destek olacak. Şubat ayına kadar olan son üç ayda ekonomi, önceki üç aya kıyasla yüzde 0,2 büyüyerek Ağustos 2023'ten bu yana ilk genişlemeyi gerçekleştirdi.

Üç aylık dönemde, Kasım 2023'e kıyasla Şubat 2024'e kadar üretim çıktısının %0.7 arttığı tahmin ediliyor. Bunun arkasında %1.2'lik bir imalat üretimindeki artış yatıyor. Elektrik, gaz, buhar ve klima tedariki de bu dönemde %1.2 büyüme ile olumlu katkı sağlarken, su tedariki, kanalizasyon, atık yönetimi alanında %2.0 ve madencilik ve taş ocakçılığında %2.5 düşüş yaşandı. Aya göre, üretim çıktısının Ocak 2024'te %0.3 düşmesinin ardından Şubat 2024'te %1.1 arttığı tahmin ediliyor.

Genel olarak, hizmetler sektörünün Kasım 2023'e kıyasla Şubat 2024'e kadar olan üç aylık dönemde %0.2 büyüdüğü tahmin ediliyor; bu dönemde 14 alt sektörden 8'inde büyüme yaşandı. Profesyonel, bilimsel ve teknik faaliyetler, bu üç aylık dönemde hizmetler büyümede artışa en büyük katkıyı sağlayan alanlar oldu ve Şubat 2024'e kadar olan üç aylık dönemde %1.1 büyüdü. İkinci büyük katkıyı ise idari ve destek hizmet faaliyetleri, bu dönemde %1.6 büyüyerek sağladı; bunu, ulaştırma ve depolama sektörü izledi, burada artış %2.2 oldu. Bu artışlar, eğitimde %1.4, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetlerinde %0.7 ve finans ve sigorta faaliyetlerinde %0.7 düşüşle kısmen dengeledi.

·       Ekonomik Büyüme Endeksi (Ocak 2007 - Şubat 2024)

Kaynak: ONS

İnşaat sektörünün aynı dönemde %1.0 oranında düştüğü öngörülüyor. Bu dönemde, yeni iş alımları %3.0 azalırken, onarımlar ve bakım %1.6 artış gösterdi. Yeni işler içinde, düşüşe en büyük katkıyı yeni altyapı işlerinden gelen %5.5'lik daralma sağladı. Şubat ayında, inşaat sektörünün hacim olarak aylık %1.9 düştüğü tahmin ediliyor. Bu dönemde aylık çıktıdaki hacimsel düşüş, hem yeni işlerde (%2.3 düşüş) hem de onarımlar ve bakımda (%1.4 düşüş) yaşandı. Sektör düzeyinde aylık düşüşün başlıca nedenleri, konut olmayan onarım ve bakım (%2.5) ile özel ticari yeni işlerde yaşanan (%4.0) azalmalardı.

     ii.          Enflasyon

Birleşik Krallık’ta Şubat ayında %3,4 artan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), Mart ayına kadar olan son 12 ayda %3,2 artış gösterdi. Ekim 2022'deki %11,1 ile zirveye ulaşan TÜFE’nin geçtiğimiz dönemde faiz artırımı politikası ile bu rakamın oldukça altına düştüğü görülüyor. Ancak bu oran yine de Reuters ve İngiltere Merkez Bankası'nın (BoE) anketine katılan ekonomistlerin yüzde 3,1'lik tahmininin üzerinde gerçekleşti. Aylık bazda TÜFE, Mart 2023'teki %0,8 artışa kıyasla Mart 2024'te %0,6 arttı.

Konut maliyetlerini içeren Tüketici Fiyat Endeksi (CPIH), Mart ayına kadar olan son 12 ayda %3,8 arttı. Şubat ayına göre CPIH aynı seviyede kalırken, Ekim 2022'deki yaşanan son 40 yılın en yüksek enflasyon oranından, %9,6, düşüş göstermeye devam ediyor. Ekim 2021 ile aynı seviyede olan CPIH, en son Eylül 2021'de daha düşük bir seviyedeydi.

Hem CPIH hem de yıllık TÜFE oranlarındaki aylık değişime en büyük aşağı yönlü katkı, gıda sektöründen gelirken; en büyük, kısmen dengeleyici, yukarı yönlü katkı ise motor yakıtlarından oldu.

Çekirdek CPIH (enerji, gıda, alkol ve tütün hariç) Şubat ayındaki %4,8'den hafif düşüşle Mart ayında %4,7 arttı; CPIH mallarının yıllık oranı %1,1'den %0,9'a yavaşlarken, CPIH hizmetlerinin yıllık oranı değişmeyerek %6,0'da kaldı. Çekirdek TÜFE (enerji, gıda, alkol ve tütün hariç) Şubat ayındaki %4,5'lik seviyeden düşüş göstererek Mart ayında %4,2 arttı; TÜFE mallarının yıllık oranı %1,1'den %0,8'e yavaşlarken, TÜFE hizmetlerinin yıllık oranı %6,1'den %6,0'a hafif bir düşüş gösterdi.

·       TÜFE, Mal, Hizmet ve Yıllık Çekirdek Enflasyon Oranları

Kaynak: ONS tüketici fiyat enflasyonu

Birleşik Krallık’ta beklenen enflasyon rakamlarının ABD'den daha yüksek olması, piyasaların merkez bankasının faiz indirimi yapma beklentisini düşürmüştür. Mart ayında Birleşik Krallık’ta enflasyon 2022'nin başından bu yana ilk kez ABD'nin altına düşse de, %2,4'lük AB ortalamasının üzerinde kaldı.

   iii.          İşgücü Piyasası & Ücretler

Ulusal İstatistik Ofisi (ONS) resmi verilerine göre Birleşik Krallık’ta ücret artışı Şubat ayına kadar geçen üç ayda beklenenden yüksek gerçekleşti. Bu durum işsizlikte keskin bir artışa ve ekonomik durgunluğun kötüleştiğine de işaret etmektedir.

Uzmanların %5,5 yavaşlama beklentilerinin aksine, ikramiyeler dahil ortalama haftalık ücretlerdeki yıllık artış %5,6'da sabit kaldı. ONS, ikramiyeler hariç yıllık ücret artışının % 6,1'den % 6'ya yavaşladığını ve uzmanların beklediği yüzde 5,8'lik büyüme hızından daha güçlü olduğunu belirtti.

Sürekli yüksek ücret artışı ve zayıf istihdam piyasasının birleşimi, ekonomideki enflasyonist baskıların ne kadar hafiflediğini ölçmeye çalışan İngiltere Merkez Bankası'ndaki politika yapıcılara karışık sinyaller göndermektedir.

·       Ortalama Haftalık Ücret Yıllık Büyüme Oranları (Mevsimlikten Arındırılmış)

Kaynak: ONS Aylık Ücret ve Maaş Araştırması

Para Politikası Kurulu'nda daha sıkı para politikası isteme eğiliminde olan üyeler, güçlü ücret artışının, enerji fiyat şoku hafiflese bile tüketici fiyatlarını artırmaya devam edebileceği yönündeki endişelerini dile getirdi. Ancak Komite'nin diğer üyeleri, işsizlik oranının artması ve işgücü kıtlığının azalması nedeniyle işçilerin pazarlık gücünün zaten zayıfladığına inanıyor.

·       Birleşik Krallık işsizlik oranları (Mevsimsellikten arındırılmış)

Kaynak: ONS Aylık Ücret ve Maaş Araştırması

Bazı ekonomistler, verilerin politika yapıcılar için sorun oluşturacağını belirtse de yatırımcıların ücret verilerine daha fazla ağırlık verebileceğini, zira Fed'in faiz indirimlerini geciktiren daha güçlü bir ABD ekonomisinin İngiltere Merkez Bankası'nı etkileyip etkilemeyeceğini önümüzdeki dönemde göreceklerini ifade ediyorlar. Ancak diğer ekonomistler, ekonomideki zayıflamanın iş piyasasına zarar vermeye başladığına, istihdamın düştüğüne ve daha fazla insanın işsizlik yardımlarından yararlandığının yanı sıra zaten sıkıntılı olan ekonomik hareketsizlik oranında yeni bir artış olduğuna dair artık açık işaretler olduğunu belirtiyorlar.

İstihdamdaki sert düşüşün, ücret artışında yavaşlamaya yol açması beklenmektedir. Bu durum, ABD Merkez Bankası'nın politikayı gevşetmesi daha uzun sürse bile, BoE'nin haziran ayından itibaren 16 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25'ten faiz oranlarını düşürmeye başlamasına olanak tanıyabilir.

İşsizlik oranı Şubat ayına kadarki üç ayda ortalama yüzde 4,2 olurken; önceki üç aylık döneme göre %0,3 puan artış yaşandı. İstihdam oranı Şubat ayına kadar olan üç ayda %0,5 puan düşüşle %74,5'e gerilerken, işgücü piyasasında yer almayan çalışma çağındaki yetişkinlerin payı %22,2'ye yükseldi. Ancak vergi kayıtları ve iş dışı sosyal yardım talepleri de dahil olmak üzere istihdama ilişkin alternatif göstergeler, bordrolu çalışanların sayısında bir düşüşe ve daha fazla kişinin işsiz kaldığına da işaret etti. İstihdam rakamları açıklandıktan sonra sterlin dolar karşısında %0,2 değer kaybetti.

    iv.          Konut Piyasası

Birleşik Krallık’ta konut fiyatları son altı ayda ilk kez Mart ayında düşüş gösterdi. Konut kredisi veren Halifax, yüksek mortgage faizlerinin potansiyel alıcıların satın alabilme gücünü etkilemesiyle fiyatların geçen ay %1 düştüğünü belirtti. Ortalama konut fiyatları ise yaklaşık 2.900 £ düşerek 288.430 £'a geriledi. Ancak bu düşüşe ragmen, konut fiyatları hala geçen yılın üzerinde seyrediyor. Fiyatlar Mart ayında bir önceki yıla göre %0,3 daha yüksek iken, Şubat ayında görülen %1,6'lık yıllık artışın altındaydı.

·       Konut Fiyatlarında % Değişim

Kaynak: Halifax, S&P Global

Konut sektörü uzmanlarına göre, fiyatlarda Şubat ve Mart ayları arasındaki aylık düşüş, özellikle faiz oranlarının 2022'de keskin bir şekilde yükselmeye başlamasından bu yana piyasanın yaşadığı daralmanın bir sonucu olarak yorumlanmaktadır. Buna rağmen konut fiyatlarının hala önemli ölçüde yüksek borçlanma maliyetlerine rağmen önemli bir direnç gösterdiği görülmektedir.

Birleşik Krallık'ta faiz oranları Covid-19 salgını sırasında rekor düşük seviyelere geriledi, ancak İngiltere Merkez Bankası, fiyatların yükselme hızı olan enflasyonu kontrol altına almaya çalışırken 2021'in sonunda oranları artırmaya başladı. Bu, aynı zamanda artmaya başlayan mortgage faizleri üzerinde de zincirleme bir etki yarattı ve konut satın almak için borçlanmayı daha pahalı hale getirdi.

Mortgage faizleri geçen yaz zirveye ulaşırken, İngiltere Merkez Bankası'nın bu yıl faiz oranlarını düşürmeye başlayacağına dair beklentilerin artmasıyla birlikte düşmeye başladı. Bu, konut piyasasında faaliyetlerin toparlanmasına yol açtı. İngiltere Merkez Bankasının bu hafta başında açıklanan verilerine göre Şubat ayı, Eylül 2022'den bu yana en yüksek sayıda mortgage onayını gördü.

Birleşik Krallık Ortalama Konut Fiyatları

Kaynak: Halifax, S&P DJI

Kuzey İrlanda, konut fiyatlarının yıllık bazda %4,3 artmasıyla Birleşik Krallık'taki en yüksek fiyat artışı gösteren bölge olmaya devam ediyor. Kuzey İrlanda'daki mülklerin maliyeti şu anda ortalama 194.743 £ olup, bu da bir yıl öncesine göre 7.972 £ daha fazladır. Galler'de yıllık konut fiyatı artışı Şubat ayındaki %3,9'dan Mart ayında %1,9'a geriledi ve ortalama konut maliyeti 219.213 £ olarak gerçekleşti. İskoçya'da ise konut fiyatları yıllık %2,1 artışla 204.835 £'a yükseldi. Doğu İngiltere'deki konutlar %-0,9 ile en büyük düşüşü kaydetti; bu bölgede konut fiyatları geçen yıla göre 2.878 £ düşüşle ortalama 330.627 £ oldu. Londra, 539.917 £ ile Birleşik Krallık'taki en yüksek ortalama ev fiyatına sahip olmaya devam ediyor. Başkentte fiyatlar geçen yıla göre +%0,4 arttı.